Vaccins en cellen afkomstig van geaborteerde foetussen: wat zegt de ethiek?

Minstens vijf van de farmaceutische bedrijven die momenteel een coronavirusvaccin ontwikkelen, gebruiken daarbij cellen van geaborteerde foetussen. Astra Zeneca (in samenwerking met de Universiteit van Oxford), Moderna Therapeutics, CanSino Biologics/Beijing Institute of Biotechnology en Inovio Pharmaceuticals maken gebruik van een cellenlijn (1) van foetusnier genaamd HEK-293, afkomstig van een in 1972 in Nederland geaborteerde foetus. Janssen, een farmaceutisch bedrijf van Johnson & Johnson, gebruikt de foetale cellenlijn PER.C6, afkomstig van het netvliesweefsel van een 4 maanden oude foetus die in 1985 in Nederland is geaborteerd.

Het gebruik van cellen van geaborteerde foetussen voor de productie van vaccins is niet nieuw. Het is al sinds de jaren zestig van de vorige eeuw aan de gang en heeft al geleid tot verschillende vaccins, onder andere tegen rodehond, waterpokken, hepatitis A en gordelroos. Bij de ontwikkeling van vaccins tegen Covid-19 worden deze cellen gebruikt om ofwel virale vectoren (adenovirus) te produceren, die de genen van het nieuwe coronavirus zullen dragen, ofwel het spicule-eiwit rond de virus, om een immuunrespons te stimuleren. Farmaceutische bedrijven werken over het algemeen liever met cellen van foetussen dan met volwassen cellen. Deze laatste verouderen sneller en delen zich niet meer. Foetuscellen zijn ook minder snel besmet met virussen of bacteriën, of hebben nog geen genetische mutatie ondergaan.

Er bestaan echter alternatieven die niet de ethische vragen oproepen over de oorsprong van deze cellen. Om hun coronavirusvaccin te maken, gebruiken de bedrijven Novavax, Sanofi Pasteur, GlaxoSmithKline (GSK) en Sinovac, cellijnen van volwassen of dierlijke bronnen. Dat lijkt inderdaad een ethisch meer verantwoorde werkwijze. Volgens David Prentice, onderzoeksdirecteur van het Charlotte Lozier Instituut, zijn er andere technologieën beschikbaar om adenovirussen te maken, met name door het gebruik van cellen die bij een vruchtwaterpunctie worden genomen. Een andere ethische procedure zou erin bestaan cellen te gebruiken van natuurlijk gestorven foetussen, althans indien de ouders daartoe toestemming hebben gegeven.

Bijna 2 miljard dollar kende de regering van de Verenigde Staten toe voor de ontwikkeling van vaccins tegen Covid-19, waarvan bekend is dat ze afkomstig zijn van cellen van geaborteerde foetussen. Ter herinnering: in haar nationale onderzoeksinstituten financiert de Amerikaanse regering sinds 2019 geen projecten meer die gebruik maken van nieuw verkregen foetaal weefsel na een abortus. Dit verbod strekt zich echter niet uit tot cellijnen die reeds bestonden vòòr de nieuwe reglementering.

Als er dan toch alternatieven bestaan, is het dan gerechtvaardigd om cellen te gebruiken die afkomstig zijn van foetussen die bewust gedood worden? Hier past een oproep aan de instanties die dergelijke onderzoeksprojecten financieren, om de farmaceutische wereld ertoe aan te zetten bij voorkeur middelen en praktijken aan te wenden, die het leven en de waardigheid van de mens respecteren.

------

1] Een cellijn is een homogene populatie van cellen, stabiel na opeenvolgende mitosen, en met een theoretisch onbeperkte capaciteit tot deling.