Bescherming van "de eerste 1000 dagen van het kind" in het Franse wettelijk kader

In Frankrijk heeft een wetenschappelijke commissie van experten op 8 september jongstleden haar rapport over ‘de eerste 1000 dagen' uitgebracht. Het rapport draagt als ondertitel: ‘De periode waarin voor het kind alles begint'.

De commissie werd een jaar geleden door Franse president Emmanuel Macron opgericht teneinde aanbevelingen te formuleren voor de verbetering van de opvang van ongeboren of zeer jonge kinderen en de begeleiding van de ouders daarbij.

Een beslissende periode voor de verdere ontwikkeling van het kind

De 1000 dagen bestrijken een periode van de vierde maand van de zwangerschap tot de tweede verjaardag van het kind. De benaming “1000 dagen” heeft zeken een communicatieve dimensie, maar is toch wel enigszins arbitrair gekozen. Talrijke wetenschappelijke studies benadrukken het bijzondere belang van de passende ondersteuning en de zorg tijdens het leven van het ongeboren kind en in de eerste maanden na zijn geboorte. Algemeen wordt aangenomen dat deze periode bepalend is voor de latere ontwikkeling van het kind, zowel fysiek, psychisch als sociaal. De commissie is samengesteld uit gynaecologen, kinderartsen, kinderpsychiaters of juristen die dit in hun onderzoek en praktijk hebben vastgesteld. De voorzitter van de commissie is Boris Cyrulnik, een neuropsychiater die veel publiceerde over het ethologie (d.i. gedragsbiologisch onderzoek), met bijzondere aandacht voor het fenomeen van de verwerking, dit is de mogelijkheid om in het leven opgelopen trauma's te boven te komen en een herstart te nemen.

Sporen de aanbevelingen van de commissie met de bestaande of toekomstige wetgeving die de 1000-dagen omkadert ?

De commissie formuleert verschillende aanbevelingen die moeten leiden tot  een ‘samenhangend beleid inzake volksgezondheid' voor de 1000-dagen periode van het kind en tot een ‘gepersonaliseerde begeleiding van de ouders'. We onderzoeken hierna mogelijke tegenstrijdigheden tussen de aanbevelingen en de verschillende wetsontwerpen die momenteel in het Franse parlement worden besproken.

Vaderschapsverlof of medisch begeleide voortplanting zonder vader

De aanbevelingen suggereren een verlenging van het vaderschapsverlof of, ruimer, het ouderschapsverlof. Terzake heeft de Franse regering al aangekondigd het vaderschapsverlof te verlengen van 11 tot 28 dagen vanaf de zomer van 2021.

De commissie motiveert deze aanbeveling omdat ze "vele positieve effecten op de ontwikkeling van de baby vaststelt als er een grote betrokkenheid van de vader is”.

Maar, volgens vele waarnemers, strookt het benadrukken van de sleutelrol van de vader niet met het wetsontwerp inzake de bio-ethiek dat momenteel voorligt in het Franse parlement. De tekst voorziet namelijk in de toepassing van medisch begeleide voortplanting (MBV) bij alleenstaande vrouwen en vrouwelijke paren, dit zijn vrouwen die bewust kinderen wensen te verwekken met sperma van een biologische vader die voor het overige onbekend blijft.

Begeleiding van de (toekomstige) moeders in moeilijke situaties en zwangerschapsafbreking om psychosociale redenen

Het rapport vraagt betere aandacht voor aanstaande of jonge moeders die zich in moeilijke psychologische of sociale omstandigheden bevinden. De commissie doelt daarmee niet alleen op de baby blues-dagen van neerslachtigheid van de moeder (zijnde de 3de of 4de dag na de geboorte), maar ook op situaties van echtelijk en familiaal geweld of problemen van verslaving of huisvesting. Naast meer materiële en medische steun voor deze kwetsbare mensen, zowel voor als na de geboorte, beveelt het rapport aan bijzondere aandacht te besteden aan informatiesessies voor de geboorte, dus al vanaf de eerste weken van de zwangerschap.

Ook deze aanbeveling spoort niet met een andere bepaling van het reeds genoemde wetsontwerp inzake de bio-ethiek dat de zwangerschapsafbreking om medische redenen wil uitbreiden tot gevallen van psychosociaal leed. Hoe inzetbaar is dan de aanbevolen  beklemtoning van de psychosociale begeleiding voor toekomstige moeders in moeilijke omstandigheden als hun, tegelijk, zwangerschapsafbreking wordt aangeboden ?

Bovendien heeft de commissie sociale zaken van het Franse parlement onlangs het wetsvoorstel goedgekeurd dat de periode waarin zwangerschapsafbreking wegens niet-medische redenen is toegestaan van 12 op 14 weken brengt. Als dit voorstel wordt aangenomen wordt zwangerschapsafbreking mogelijk tot de 4de maand van de zwangerschap, zijnde het moment dat de voor het ongeboren kind 1000 cruciale dagen ingaan !

Het rapport van de commissie is inmiddels overgezonden aan de minister van Volksgezondheid die in de schoot van de regering ermee belast is deze aanbevelingen om te zetten in concrete beleidsmaatregelen.