Frankrijk en België: abortus blijft het icoon van ideologische strijd

Veel gezondheidsprofessionals  zijn tegen het voorstel en zien de constitutionalisering van abortus als een directe bedreiging van hun gewetensvrijheid. Emmanuel Sapin, professor kinder- en neonatale chirurgie, roept op om het recht van gezondheidswerkers op gewetensbezwaren tegen abortus in de grondwet op te nemen, mocht abortus grondwettelijk worden vastgelegd. In een brief die mede ondertekend is door een aantal professionals uit de gezondheidszorg, roept hij president Emmanuel Macron op om tussenbeide te komen. Hij benadrukt dat de verankering van de gewetensclausule in de grondwet des te belangrijker is omdat "deze clausule meerdere malen ter discussie is gesteld, en onlangs nog tijdens de behandeling van wet nr. 2022-295 van 2 maart 2022 die tot doel heeft het recht op abortus te versterken." 

De formulering "gewaarborgde vrijheid" die uiteindelijk werd gekozen voor het wetsvoorstel is in feite een compromis tussen het "recht op abortus" dat voorkwam in de eerste tekst die werd gestemd door de Vergadering, en de "vrijheid om te aborteren" die werd opgenomen in de tekst die werd gestemd door een meer conservatieve Senaat. Een scherp oog, zoals Senator Philippe Bas (LR), ziet echter in het bijvoeglijk naamwoord "(vrijheid) gegarandeerd" een duidelijke verschuiving naar "afdwingbaar recht", en dit met betrekking tot iedere persoon die de uitvoering van een abortus zou belemmeren alsook de verzorger door te weigeren deel te nemen.  

In 2022 hebben er 234.000 abortussen plaatsgevonden in Frankrijk, een recordaantal dat overeenkomt met 1 abortus per 3 geboorten, of 16 abortussen per 1.000 vrouwen in de vruchtbare leeftijd. Verenigingen die luisteren naar het leed van zwangere vrouwen in moeilijkheden zien de constitutionalisering van abortus als een ideologische maatregel die "nog meer vrouwen zou onderwerpen aan het lot onvermijdelijkheid van abortus". Al tientallen jaren," meldt de SOS bébé hulplijn, "ontvangen we bij Alliance VITA dagelijks berichten van nood die een heel ander beeld schetsen. In feite gelooft 91% van de Fransen dat abortus "psychologische littekens achterlaat waar vrouwen moeilijk mee kunnen leven" en driekwart zou willen dat "de maatschappij meer doet om vrouwen te helpen abortus te vermijden", volgens de IFOP-barometer die Alliance VITA in 2020 heeft uitgevoerd. 

En in België? 

Ondanks de bereidheid van bepaalde partijen om de toegang tot abortus dringend uit te breiden, is een stemming over een nieuw wetsvoorstel om de wettelijke termijn te verlengen voor het einde van de legislatuur (9 juni) onwaarschijnlijk. Er bestaat echter nog steeds een risico dat er een parlementaire meerderheid wordt gevormd in het kielzog van de nieuwe verkiezingen, bij gebrek aan een regeringsakkoord. 

Met deze politieke deadline in het achterhoofd voeren twee abortuscentra in Vlaanderen, LUNA en Dilemma, campagne om de bedenktijd voorafgaand aan een abortus af te schaffen en de abortustermijn te verlengen tot na 12 weken. Het aantal abortussen stijgt echter sinds 2020. Volgens LUNA-directeur Carine Vrancken kan voor de jaren 2022-2023 een stijging van ongeveer 10% worden verwacht. Carine Vrancken wijst op een aantal maatschappelijke factoren achter deze stijging van het aantal abortussen: "We leven in onzekere tijden, met internationale conflicten en het leven wordt steeds duurder. Deze aspecten hebben een impact op de vraag of we nog kinderen op de wereld willen zetten". 

Tijdens een debat (19 min) op de televisiezender LN24 op 25 januari wees Dr. Chantal Kortmann, lid van de Belgische Abortus Evaluatie Commissie, op de inconsistentie en willekeur van de consensus van de Belgische wetenschappelijke commissie over de verlenging van de tijdslimiet voor abortus tot 18 weken: "Op dit ogenblik, omdat we nog niet de middelen hebben om een kind te redden van  18 weken, gaan we zeggen: het is OK om het te doden". En Dr. Kortmann herhaalt: "De fundamentele vraag is: wanneer begint het menselijk leven?