Zaak Gross tegen Zwitserland – Kritische beschouwing

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft zich reeds verschillende malen uitgesproken over soortgelijke situatie's. Hoewel het Hof doorheen haar rechtspraak geleidelijk aan heeft gesteld dat het zogenaamde recht “om zelf te beslissen waar en hoe men wil sterven” onder het begrip “eerbiediging van het privé-leven” valt, heeft zij nooit aangeven dat dit “recht” op zich zou bestaan of vervat zou zijn in de bepalingen van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

In de zaak Koch tegen Duitsland oordeelde het Hof immers dat een staat niet de verplichting heeft om medisch begeleide zelfmoord toe te laten en te reglementeren. In de zaak Haas tegen Zwitserland werd gesteld dat, indien een staat medisch begeleide zelfmoord toelaat, er passende voorwaarden nodig zijn ten einde elke vorm van misbruik tegen te gaan.

De Zwitserse wetgeving voorziet onder meer dat medisch begeleide zelfmoord slechts mogelijk kan zijn middels voorschrift van een arts ten einde de letale dosis aan medicamenten te bekomen. Dergelijk voorschrift veronderstelt logischerwijze dat de betrokkene lijdt aan een medische aandoening. Deze voorwaarde zit vervat in de toepasselijke medisch-deontologische regels, doch wordt niet expliciet overgenomen in de wettekst: volgens het Hof is dit voldoende om te besluiten dat de Zwitserse wetgeving niet duidelijk genoeg zou zijn.

Deze beslissing is enigzins verwonderlijk te noemen, daar in voorliggend geval zowel de behandelende artsen als de bevoegde Zwitserse rechtbanken unaniem hadden vastgesteld dat op grond van de Zwitserse wet niet rechtmatig kon worden ingegaan op het verzoek van mevrouw Gross, daar mevrouw Gross aan geen enkele medische aandoening.

Het is dan ook begrijpelijk dat maar liefst drie van de zeven rechters van het Hof zich expliciet niet akkoord hebben verklaard met dit arrest: voortgaand op de rechtspraak van het Hof en op de Zwitserse wetteksten uiten deze rechters pertinente bedenkingen bij dit arrest (zie de “Dissident Opinion”, onderaan het arrest). Men kan voorts terecht vrezen dat deze beslissing een bijkomende stap zal vormen naar de erkenning van een algemeen “recht op sterven/zelfmoord” ; dit met of zonder medische begeleiding, en los van enige medische aandoening.

Er lijken alvast gegronde redenen voorhanden om een verwijzing van deze zaak naar de grote kamer van het Hof te rechtvaardigen, ten einde dit arrest te horen hervormen.